Người được nhắc đến chính là vua Lý Cao Tông - vị vua thứ 7 của nhà Lý.

Vua Lý Cao Tông (1173-1210), lên ngôi khi chỉ mới 3 tuổi. Trong giai đoạn đầu trị vì, nhờ có thái phó Tô Hiến Thành ra sức phò tá nên đất nước giữ được sự yên ổn. Nhưng sau khi thái phó họ Tô qua đời, vua Lý Cao Tông như con thuyền mất lái.

Lúc này vua chơi bời không có điểm dừng, ham của cải, lấy việc bán quan buôn ngục làm chính sự, bách tính kêu than, oán giận, giặc cướp khắp nơi. Điều đó được Đại Việt sử ký toàn thư chép:

“Vua chơi bời không điều độ, hình chính không rõ ràng, giặc cướp như ong, đói kém liền năm, cơ nghiệp nhà Lý từ đấy suy kém. Kinh Thi có câu: Bên trong mê sắc đẹp, bên ngoài mê săn bắn, ham rượu, thích nhạc, nhà cao tường đẹp, người nào phạm một trong các điều ấy tất phải diệt vong, mà vua thì phạm đủ các điều ấy, còn làm gì được…”.

Vị vua đầu tiên trong sử Việt viết chiếu nhận lỗi với dân vì ăn chơi sa đoạ - Ảnh 1.

Vua Lý Cao Tông là vua đầu tiên trong lịch sử phong kiến Việt Nam hạ mình xin lỗi dân. (Ảnh minh hoạ)

Trước thực trạng đau lòng, Lý Cao Tông cuối cùng cũng nhận ra sai lầm của mình. Năm 1207, vua xuống chiếu cáo lỗi với nhân dân.

Đại Việt sử lược chép lại bản chiếu đó như sau: "Trẫm còn bé mà phải gánh vác việc lớn, ở tận nơi cửu trùng, không biết được cảnh khó khăn của dân chúng, nghe lời bọn tiểu nhân mà gây nên oán với kẻ dưới. Dân đã oán thì trẫm còn biết dựa vào ai? Nay trẫm sẽ sửa lỗi, cùng dân đổi mới. Ai có ruộng đất, sản nghiệp bị sung công sẽ được hoàn lại".

Với bản chiếu này, Lý Cao Tông trở thành vị vua đầu tiên trong sử Việt công khai xin lỗi nhân dân. Tiếc rằng, sau khi nhận ra lỗi lầm của mình, ông chỉ làm vua được thêm ba năm thì qua đời. Sự nghiệp nhà Lý tiếp tục suy vong dưới thời vua Lý Huệ Tông, đến năm 1225 thì sụp đổ.

Ngoài vua Lý Cao Tông, một số vị thiên tử khác cũng dũng cảm nhận lỗi với bề tôi khi thấy mình sai. Điển hình như vua Lê Thánh Tông từng nhận sai khi bị Quốc tử Tế tửu giám kiêm Văn minh điện Đại học sĩ là Nguyễn Bá Ký thẳng thắn dâng sớ, về việc vua làm văn chỉ chuộng lối học phù hoa, vô dụng mà không chú ý kinh, sử.

Hay vua Quang Trung trước đơn kiện của dân làng Văn Chương về việc Văn miếu Thăng Long bị đốt cháy, bia đá bị đạp đổ ngổn ngang cũng từng thẳng thắn nhận trách nhiệm và hứa sẽ sửa chữa lại.