Ngày Thần Tài là một trong những tín ngưỡng thờ cúng thần của dân tộc Việt từ xa xưa, trong đó có phần chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc. Những người làm kinh doanh tin rằng Thần Tài là vị thần cai quản tiền bạc, có thể mang lại vận may cho mình nên thường lập bàn thờ, cúng lễ Thần Tài. Quan niệm này bắt nguồn từ câu chuyện trong dân gian được truyền miệng từ đời này sang đời khác.

Thần Tài là vị thần sống trên trời, trong một lần xuống dưới hạ giới do uống rượu say, va đầu vào đá nên không nhớ mình là ai. Trong quá trình lưu lạc dưới nhân gian, quần áo Thần Tài mặc trên người bị người dân đem đi bán. Khi Thần Tài đi lang thang ăn xin thì được một cửa hàng bán gà, vịt mời thần tài ăn, từ đó cửa hàng này lúc nào cũng đông khách, mua không kịp bán.

(Hình minh hoạ)

Một thời gian sau, cửa hàng này làm ăn sa sút, vắng khách do chủ nhà thấy Thần Tài không làm gì, ăn bốc nên không cho ở nữa. Thấy vậy, nhiều người kinh doanh khác đến mời Thần Tài về, đưa đi mua quần áo mới để mặc. May mắn rằng Thần Tài tìm đến đúng cửa hàng để mua lại quần áo lúc trước rồi mặc lại quần áo của mình, đội mũ bay về trời vào ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch. Từ đó, để tưởng nhớ thần tài, người ta chọn mùng 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm là ngày vía Thần Tài.

Vào ngày vía Thần Tài, nhiều người Việt trang hoàng lại bàn thờ, sắm sửa lễ vật và làm lễ cúng. Trên bàn thờ ngày vía Thần Tài còn có thêm bài vị Thần Tài, vàng bằng giấy, 2 cây đèn nhỏ, 3 chén nước và 2 chén rượu. Mâm cúng ngày vía thần tài bắt buộc phải có thịt quay (do dân gian truyền tai nhau thần tài thích ăn thịt quay), còn có thêm mâm cỗ "Tam Sên" gồm: 1 miếng thịt heo luộc, trứng luộc và tôm (hoặc cua) luộc.

(Hình minh hoạ)

Ngoài ra, còn có bình hoa và trái cây. Trong các loại trái cây, người ta chọn quả có tên, màu may mắn, ví dụ quýt (vì tiếng Hoa đọc là cát trong cát tường như ý), thanh long đỏ, dưa hấu đỏ… Có nơi đồ cúng còn có xôi, bánh ú và chè trôi nước để làm ăn, buôn bán trôi chảy.

(Hình minh hoạ)

Vài năm gần đây, người dân có quan niệm mua vàng đặt lên bàn thờ vào ngày vía Thần Tài sẽ mang lại may mắn. Do đó, vào ngày này hàng năm, nhất là tại các thành phố lớn, người dân đổ xô đến các tiệm vàng từ khá sớm, xếp hàng để mua được cho mình số vàng ưng ý, mang về "vía" Thần Tài rồi cầu mong một năm nhiều may mắn, hanh thông, đủ đầy và sung túc về tiền bạc.