Một trang trong bộ Toàn Việt thi lục - Ảnh: NVCC

Thông cáo của Viện Nghiên cứu Hán Nôm về việc mất 25 cuốn sách cổ cho biết, theo thông tin do bộ phận liên quan báo cáo, khoảng tháng 3 đến tháng 4-2020, cán bộ quản lý kho sách phát hiện dấu hiệu không tìm thấy một số cuốn sách ở vị trí quy định trên giá.

Đến tháng 4-2022, khi khôi phục điều kiện làm việc bình thường sau dịch COVID-19, viện đã tổng kiểm kê toàn bộ kho sách Hán Nôm. Đây là lần tổng kiểm kê đầu tiên trong hơn 10 năm qua.

Qua ba tháng rà soát, Viện Nghiên cứu Hán Nôm phát hiện không thấy trên giá sách 29 quyển (tập sách đóng rời), trong đó có 13 quyển thuộc kho A và kho V, 16 quyển thuộc kho ST. Về thác bản bia: thiếu 6 thác bản.

Số sách ít nhiều bị xuống cấp, hư hại vật lý (theo tình trạng tự nhiên của bảo quản) là khoảng 4.000 quyển (hơn 10% số sách gốc), có thể bị rách một vài trang, bị hỏng bìa chưa tu bổ, hoặc bị mủn, mối mọt một vài trang hoặc toàn quyển; nhóm này cần thực hiện tu bổ sớm để bảo quản lâu dài.

Toàn bộ sự việc đã được báo cáo chi tiết trong buổi họp chi bộ và họp cán bộ chủ chốt và Hội đồng khoa học của Viện Nghiên cứu Hán Nôm ngày 14 và 15-7-2022.

Viện tiếp tục cho rà soát, tìm thêm được 4 quyển (do để sai chỗ trên giá). Như vậy tổng số sách chưa thấy trên giá (mất, hoặc thất lạc) hiện là 25 cuốn. Về thác bản bia: tìm được 4 thác bản (để sai chỗ), còn 2 thác bản bị mất nhưng đã có thác bản dự bị đem ra sử dụng.

Ngày 30-9-2022, Viện Nghiên cứu Hán Nôm đã ký văn bản bàn giao kho sách cho người quản lý mới. Đồng thời, làm vách ngăn để chia các phân kho, thay đổi quy trình quản lý sách gốc, giao trách nhiệm quản lý kho cụ thể, tránh nguy cơ tiếp tục thất thoát tài liệu.

Ngày 15-12, Viện Nghiên cứu Hán Nôm có công văn báo cáo cấp trên về sự việc 25 cuốn sách thất lạc để xin ý kiến giải quyết.

Ngày 16-12, viện họp Hội nghị cán bộ chủ chốt và Hội đồng khoa học, trong đó có nội dung báo cáo tình hình kho sách.

Chiều 19-12, viện họp tổng kết đơn vị, trong báo cáo tổng kết đã thông báo nội dung về 25 cuốn sách.

Đại diện lãnh đạo Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam dự buổi họp tổng kết đã có ý kiến chỉ đạo viện tiếp tục rà soát tìm sách, xác định trách nhiệm của các bên liên quan.

Thông cáo cho biết Viện Nghiên cứu Hán Nôm sẽ lập hội đồng riêng để xem xét cụ thể vấn đề này. Sự việc đang được tổ chức giải quyết.

"Đây là một sự việc đang giải quyết, công khai thông tin trong nội bộ đơn vị và báo cáo cấp trên. 25 quyển sách này đã có bản scan màu và/hoặc bản photocopy làm từ trước (tức là nội dung sách không bị mất), tuy nhiên việc tìm kiếm các cuốn sách thất lạc vẫn đang được đặt lên hàng đầu, bao gồm cả việc rà soát trên giá một lần nữa để tránh tình trạng sách bị lẫn giá.

Thời điểm sách bị thất lạc (mất, không thấy trên giá) tạm thời được xác định là khoảng 5 năm gần đây. Viện đã và đang tổ chức rà soát lại để tìm sách, xác định giá trị nội dung từng sách (qua các bản scan hoặc photocopy còn lưu), và xác định trách nhiệm liên quan", thông cáo kết luận.

Ngoài ra, thông cáo này cũng có phần xác nhận "nhân thân" của ông Nguyễn Xuân Diện - người đã lên tiếng đầu tiên về vụ việc trên mạng xã hội vào tối 20-12: "Tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm có TS Nguyễn Xuân Diện, hiện là phó trưởng phòng phụ trách Phòng Văn bản học".