Trong số 8 người thiệt mạng khi một người đàn ông da trắng xả súng vào 3 tiệm spa tại khu vực Đông Bắc Atlanta, có 6 người là phụ nữ gốc Á. Các nhà điều tra cho biết, vẫn còn quá sớm để kết luận động cơ gây án của nghi phạm bắt nguồn từ phân biệt chủng tộc, thay vì đó, đối tượng được cho là mắc bệnh nghiện tình dục.

Tuy vậy, nhiều chuyên gia và các nhà hoạt động xã hội nhận định, không phải ngẫu nhiên khi 6 trong số 8 nạn nhân đều là phụ nữ gốc Á. Theo đánh giá, những tuyên bố mà nghi phạm đưa ra bắt nguồn từ tâm lý thù ghét phụ nữ và những định kiến vốn đã quá quen thuộc với người châu Á và phụ nữ Mỹ gốc Á, trong đó có quan điểm cho rằng phụ nữ ở khu vực này có sự mê hoặc tình dục và cung cấp các dịch vụ kiểu như vậy. Cam chịu, dễ phục tùng là suy nghĩ mặc định mà nhiều người phương Tây dành cho phụ nữ gốc Á.

Sung Yeon Choimorrow, giám đốc điều hành Diễn đàn Phụ nữ Mỹ gốc châu Á - Thái Bình Dương cho biết, cách thức mà chủng tộc và giới tính giao thoa với nhau đã khiến phụ nữ châu Á và phụ nữ Mỹ gốc Á đặc biệt dễ bị tổn thương trước tình trạng bạo lực. Sự kết hợp giữa hai yếu tố này có thể dẫn đến những tình huống nguy hiểm, thậm chí gây chết người, chẳng hạn như vụ xả súng hôm 16/3 vừa qua.

Định kiến bắt nguồn từ lịch sử nước Mỹ

Quan niệm cho rằng phụ nữ châu Á và phụ nữ Mỹ gốc Á là những người "ngoại lai", dễ phục tùng, có nhu cầu tình dục cao, có thể bắt nguồn từ nhiều thế kỷ trước. Ông Rachel Kuo - một học giả về chủng tộc, người đứng đầu Tổ chức Nữ quyền của người Mỹ gốc Á chỉ ra rằng, các quy định pháp lý và chính trị xuyên suốt lịch sử nước Mỹ đã góp phần hình thành những quan niệm sai lầm này.

Một trong những ví dụ điển hình và sớm nhất là Đạo luật 1875. Đạo luật này ra đời vài năm trước khi Đạo luật Loại trừ người Trung Quốc 1882 được ban hành, nhằm hạn chế tệ nạn mại dâm và lao động cưỡng bức. Trên thực tế, cả hai đạo luật này đều được cho là để cấm những người lao động gốc Trung Quốc vào Mỹ do tâm lý bài ngoại và lo ngại người gốc Á cạnh tranh việc làm với người Mỹ lúc đó. Bên cạnh việc hạn chế nhập cư, các đạo luật này cũng nhằm mục đích ngăn cản người gốc Trung Quốc hay người gốc Á không thể trở thành công dân Mỹ trong nhiều thập niên.

Tiếp đến trong thời kỳ chiến tranh (chẳng hạn như Chiến tranh Mỹ - Philippines hoặc Thế chiến 2), nhiều binh lính Mỹ ở nước ngoài được cho là đã mua dâm hoặc bảo trợ cho ngành công nghiệp tình dục tại châu Á, sinh ra định kiến rằng phụ nữ khu vực này có sự mê hoặc tình dục và cung cấp các dịch vụ kiểu như vậy. Điều đó càng làm tăng thêm định kiến coi phụ nữ châu Á là những người lệch lạc về tình dục.

Ông Rachel Kuo nhận xét, tất cả những quan niệm đó đã được đưa ra để "bào chữa hoặc dung thứ cho tình trạng bạo lực đối với phụ nữ gốc Á", khiến người ta có xu hướng phớt lờ hoặc bình thường hóa nó.

Phụ nữ gốc Á chịu tổn thương về kinh tế

Chuyên gia này cho biết thêm, những định kiến "thâm căn cố đế" trong xã hội Mỹ dẫn đến nhận thức cho rằng "phụ nữ châu Á là những lao động rẻ tiền và luôn sẵn có". Điều này đã khiến họ dễ bị tổn thương về mặt kinh tế.

Các lao động người Mỹ gốc Á bị ảnh hưởng nặng nề hơn cả trong đại dịch Covid-19, một phần do tình trạng thất nghiệp, một phần do tâm lý bài ngoại. Theo báo cáo của Trung tâm luật pháp bảo vệ phụ nữ quốc gia Mỹ công bố vào tháng 1 vừa qua, phụ nữ gốc Á chiếm tỷ lệ cao nhất trong số các lao động bị thất nghiệp dài hạn kể từ tháng 12/2020. Bởi họ làm việc nhiều trong các ngành dịch vụ như chăm sóc sắc đẹp, khách sạn và nhà hàng.

Bà Sung Yeon Choimorrow cho biết: "Câu chuyện đã bị hiểu sai bởi vì họ cho rằng chúng tôi lẽ ra nên trở thành "nhóm thiểu số kiểu mẫu" – tức là làm luật sư, bác sĩ hay kỹ sư. Nhưng nếu nhìn sâu xa hơn, nhiều phụ nữ trong cộng đồng của chúng tôi đang làm việc trong các lĩnh vực dịch vụ trên tuyến đầu".

Các nhà hoạt động khác đang kêu gọi cộng đồng chú ý đến tình trạng việc làm của những nạn nhân bị thiệt mạng trong vụ xả súng hôm 16/3.

"Những phụ nữ gốc Á bị sát hại đó đang làm những công việc dễ bị tổn thương và có mức lương thấp trong thời điểm dịch bệnh Covid-19 đang tiếp diễn. Họ là nạn nhân trực tiếp của tâm lý ghét phụ nữ, tình trạng bạo lực và chủ nghĩa da trắng thượng đẳng", ông Phi Nguyen, giám đốc tổ chức hỗ trợ pháp lý cho người Mỹ gốc Á - Asian Americans Advance Justice cho biết.

Theo Esther Kao, người sáng lập tổ chức Red Canary Song có trụ sở tại New York, cho biết các nhân viên massage và những người hành nghề mại dâm luôn phải đối mặt với nguy cơ rủi ro cao. Họ không chỉ bị kỳ thị mà còn có nguy cơ bị trục xuất khi nhà chức trách điều tra tình trạng bạo lực hoặc hành vi phạm tội đối với họ.

Tình trạng bạo lực gia tăng

Các vụ tấn công gần đây diễn ra trong bối tình trạng thù ghét và bạo lực đối với người Mỹ gốc Á ngày càng gia tăng kể từ khi dịch bệnh Covid-19 bắt đầu bùng phát. Điều này đã lặp lại các tình huống từng diễn ra trong lịch sử mà theo đó người Mỹ gốc Á luôn bị nhắm mục tiêu trong giai đoạn khủng hoảng vì họ bị coi là "người nước ngoài".

Các nhóm theo dõi tình trạng bạo lực và quấy rối đối với phụ nữ gốc Á cho biết, những dữ liệu mà họ ghi nhận được cho thấy nhóm phụ nữ này đang bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng. Theo tổ chức Stop Asian American Pacific Islander (AAPI), từ ngày 19/3/2020 tới 28/2/2021, họ đã nhận được báo cáo tổng cộng 3.795 vụ kỳ thị đối với người châu Á trên toàn nước Mỹ. 68% trong số này nhằm vào phụ nữ và 29% nhằm vào nam giới.

Melissa Borja, chuyên gia nghiên cứu về người Mỹ gốc châu Á - Thái Bình Dương tại Đại học Michigan, cho biết nhóm nghiên cứu của bà cũng ghi nhận mô hình tương tự.

Bất chấp những "con số biết nói", các hành vi thù hận và bạo lực nhắm vào phụ nữ gốc Á thường không được chú ý, bà Sung Yeon Choimorrow nhận xét. "Chúng ta đang trở nên thờ ơ khi nói về tội ác đối với người Mỹ gốc Á". Chuyên gia này lưu ý: "Đã đến lúc chúng ta cần phải có các cuộc trò chuyện đầy đủ về những trải nghiệm và thách thức của mình, về tình trạng phân biệt chủng tộc và phân biệt giới tính trong xã hội".

Theo ý kiến các các chuyên gia và các nhà hoạt động xã hội, điều cần thiết để giải quyết vấn đề này là tạo ra một cách tiếp cận có hệ thống nhằm thừa nhận những mối đe dọa mà phụ nữ gốc Á đang phải đối mặt. Nếu những phụ nữ này không được coi trọng thì tình trạng bạo lực giống như các vụ tấn công trong thời gian gần đây có thể tiếp diễn trong thời gian tới./.