Sau một thời gian ngắn ngủi im hơi lặng tiếng, Facebook lại vừa mới đối mặt với một "phốt" mới: Liên tục bị chỉ trích vì không hành động, chỉ ngồi khoanh tay trước việc có hàng tá Group "anti-vaccine" (phản đối dùng vaccine) đang hoạt động và lan truyền tin tức giả mạo, vô căn cứ. Đây được coi là một trong những rủi ro tiềm tàng kìm hãm ích lợi và sự phổ biến của vaccine khi nó có thể cứu mạng nhiều người.

Cụ thể, rất nhiểu người có quan điểm "anti-vaccine" đã cùng tụ tập và tạo nên một mạng lưới các Group, thậm chí fanpage rộng lớn trên nhiều khu vực ở thế giới. Hầu hết số đó là Group kín, các thành viên tham gia phải được xét duyệt và chấp nhận mới có thể được vào - khiến cho việc theo dõi và quản lý sự lưu hành thông tin sai trái trong đó cũng khó khăn hơn.

Rất nhiều kết quả đưa ra về các Group gây tranh cãi.

"Stop Mandatory Vaccination" là một ví dụ, với hơn 150.000 thành viên đang hoạt động. Hay như "Vitamin C Against Vaccine Damage", họ khẳng định dùng một liều lớn vitamin C có thể chữa bách bệnh, còn vaccine thì gây ra các tác hại và biến chứng. Chính vì thế, các chuyên gia y tế cũng đang rất quan tâm và khẩn cầu Facebook hành động để ngăn cản sự tự do lộng hành gieo rắc thông tin sai của những cộng đồng này.

Tiến sĩ Wendy Sue Swanson - người phát ngôn của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ - gần đây đã đích thân tới làm việc với các nhân viên Facebook để bàn luận về vấn đề này. "Các bậc phụ huynh thực sự cần được tiếp cận với kiến thức đúng đắn. Nếu họ lỡ đọc và tin vào những giả thuyết vô căn cứ trong những Group đó, quan điểm về việc dùng vaccine cho họ cũng như con cái sẽ lệch lạc và thay đổi hoàn toàn, rất nguy hiểm."

Thậm chí, tình trạng và diễn biến này còn được WHO (Tổ chức Y tế Thế giới) liệt vào một trong Top 10 những tình trạng nguy hiểm cho sức khỏe toàn cầu của năm 2019. Họ gọi đây là xu hướng "không tin tưởng vào vaccine", rất khó khăn nếu như nó dần lan rộng trong khi hiện nay dịch sởi đang có tốc độ lây lan nhanh hơn 30% so với trước, là tác nhân cho nhiều hệ quả như điếc, tổn thương não hoặc thậm chí tử vong ở trẻ em.

Điều tra, xâm nhập để thấy sự thật phũ phàng

Trang tin Guardian cũng đã có dịp thâm nhập vào được trong một vài Group kín đó để điều tra và theo dõi, phát hiện ra rất nhiều giả thuyết mơ hồ được lan truyền trong này. Có nơi tự nhận và nói rằng "đây không phải một group anti-vaccine, vẫn đang có quan điểm trung lập." Tuy nhiên, hàng tá những bài đăng trong này lại chỉ nói về những thông tin nghi ngờ ích lợi từ vaccine và phản biện nó, khuyên dùng các phương pháp thay thế khác chưa được kiểm chứng, hoặc còn có tác dụng ngược lại.

Được biết, chủ nhân của group đó là một CEO của thương hiệu đang kinh doanh các liều thuốc vitamin C. Trong các bài đăng của Group, một nút "Shop Now" luôn luôn được đính kèm để các thành viên có thể dễ thấy và khuyến khích click mua hàng ngay trong một nốt nhạc. Thương hiệu này bán vitamin C theo dạng số lượng lớn, với các liều uống cho trẻ em lên tới 3g/ngày - trong khi đó, liều lượng tối đa được nghiên cứu là phù hợp chỉ là... 15mg/ngày. Ngoài ra, trên trang web thì họ nói đây chỉ là thực phẩm bổ sung, không phải thuốc chữa dứt bệnh, nhưng trong Group, vị CEO kia vẫn khuyên điều ngược lại, thổi phồng tác dụng hết mức của sản phẩm vitamin C này.

Một cuộc biểu tình chống lại luật liên quan về việc tiêm vaccine.

Sau khi trang Guardian thử liên hệ trực tiếp vị CEO này, trạng thái Group liên quan mà cô làm chủ đã ngay lập tức đổi từ "Closed" (nhóm kín) sang "Secret" (nhóm bí mật). Điều này đồng nghĩa với việc nay các thành viên được thêm vào sẽ bị kiểm duyệt rất chặt chẽ, người ngoài sẽ không search được tên Group trên thanh tìm kiếm Facebook nữa, chỉ có thể biết và tham gia khi được nói hoặc cho phép trước.

Trong các cuộc thảo luận chung của Group, nhiều thành viên vẫn còn có nhiều mơ hồ và uẩn khúc để lên đây hỏi nhờ giải đáp. Mới tháng 1 vừa rồi, một bà mẹ có con nhỏ đăng một post nói rằng cô sống gần khu vực đang có dịch sởi, cần tìm một cách để giúp gia đình miễn bệnh. Và đây là câu trả lời từ nhiều thành viên khác: "Cứ uống nhiều vitamin A vào, bệnh sởi chỉ dễ nhiễm với những ai thiếu vitamin A thôi". Dĩ nhiên, đó là quan điểm hoàn toàn sai lầm. Cả vitamin A và vitamin C đều được nhắc đến ở nhiều cuộc thảo luận khác.

David Robert Grimes - một chuyên gia vật lý học chuyên phản biện các quan điểm khoa học giả mạo - cho biết vitamin C hoàn toàn vô tác dụng trong việc bảo vệ con người khỏi bệnh sởi, không có ý nghĩa gì trong việc tăng độ miễn dịch cả. Anh cũng rất tích cực report các Group anti-vaccine nhưng Facebook vẫn chưa có động thái nào xa hơn. "Đây là trách nhiệm gắn liền với Facebook, có thể gây ra cái chết cho nhiều trẻ em nếu không được giải quyết triệt để."

Hậu quả khó lường trước

Trở lại năm 2000, dịch sởi được cho là đã hoàn toàn sạch bóng khỏi đất Mỹ vì một phát minh quan trọng của nhân loại: Vaccine MMR 3 trong 1 - chống được cả sởi, quai bị và rubella. Thế nhưng, một nghiên cứu mang tính lừa gạt, sai trái sau đó từ bác sĩ Andrew Wakefield ở Anh đã khiến tình hình dần thay đổi, gây ra nhiều tranh cãi khi nói rằng vaccine MMR khiến trẻ dễ bị tự kỷ hơn. Dù đã có bằng chứng được đưa ra xác nhận rằng đó là giả dối, nhiều người vẫn chưa bị thuyết phục hết.

Trung tâm Phòng chống và Kiểm soát Dịch tễ Hoa Kỳ đã cảnh báo hiện đã có khoảng 100.000 trẻ em dưới 2 tuổi chưa được tiêm vaccine lần nào, tăng gấp 4 lần so với năm 2001.

Về phần Facebook, nhiều người cảm thấy nực cười khi chính CEO Mark Zuckerberg và vợ mình đã mạnh tay chi tận 3 tỷ USD để giúp nghiên cứu các loại vaccine mạnh mẽ hơn, nhưng lại chưa có động thái mạnh tay nào tương tự trong công cuộc xử lý thông tin được lưu hành trên mạng xã hội này. Có vẻ như vấn đề về y tế, sức khỏe và tính mạng không được coi trọng như những "phốt" trước đó về dữ liệu người dùng chăng? Hay vì lợi nhuận quảng cáo từ các Group liên quan vẫn đang khá lớn nên Facebook chưa định dẹp bỏ nhanh chóng?