Nhiều người thế hệ đầu 9X, 8X hay những thế hệ cứng tuổi hoặc đã già chắc còn nhớ những tiếng rao: ai kẹo kéo đê! Thế là lũ trẻ con ba chân bốn cẳng tìm những món đồ đồng nát (ve chai), thậm chí cả tóc rối đi đổi kẹo kéo. Bây giờ có khắc khoải mãi cũng không được nghe tiếng rao ấy, không được cầm trên tay cục kẹo kéo bé xíu mà ăn được cả buổi sáng.

 

Xã hội hiện đại, bánh kẹo đủ loại cũng chẳng hấp dẫn được nhiều người. Gọi là ăn để vui mồm. Ăn xong rồi quên.

 

Chớm lạnh, nhớ kẹo kéo, kẹo lạc, kẹo dồi. Kiếm một quán xá vỉa hè nào đó để ngồi nhấm nháp kẹo lạc, kẹo dồi thấy thật ấm lòng. Tưởng không trên đời này không còn món kẹo nào ngon hơn thế nữa!

 

 

Hồi nhỏ, chị em tôi rất thích làm kẹo lạc. Cứ đến mùa dỡ lạc, mẹ lại mua mấy bao lạc củ già về phơi để làm thức ăn dần trong những ngày đông. Mấy chị em “rình” lúc mẹ không có nhà là bóc chút lạc của mẹ để làm kẹo, “một ít” thôi trong cái bao tải to đùng. Đứa nào cũng nghĩ mẹ không biết, nhưng mẹ vẫn biết. Đến khi lớn lên mẹ mới nói lại, đứa nào cũng xấu hổ.

 

Rang lạc để làm kẹo phải cực kỳ khéo: lạc vừa chín đủ độ ngậy, không quá vàng và không non. Lạc rang trên chảo gang, đảo đều tay, lửa liu điu (lửa thật nhỏ). Chờ có mùi thơm và quan sát hạt lạc để đoán lạc chín khoảng 80% thì đổ vào một cái khăn hoặc giấy ủ cho lạc chín hẳn và dóc vỏ. Đổ lạc ra một cái mẹt, lấy tay xát qua, vỏ lạc rời khỏi vỏ một cách rất “ngoan ngoãn”. Thêm một vài động tác “sàng, xảy” để vỏ lạc bay khỏi mẹt.

 

 

Trước đây không có đường, chúng tôi phải thái mật (đường mía thành từng mảng có màu đen, trông như cục gạch chưa nung chín) để đun đường. Đường cho vào xoong nóng, đảo đều tay. Đường chảy ra, dẻo quẹo, vớt lên thấy thành sợi là đổ lạc vào khuấy. Đứa em chuẩn bị cái mâm có trải một lượt lớp chuối xanh để kẹo không bị dính.

 

Đợi kẹo nguội, chẳng cần cắt miếng, chúng tôi bẻ thành miếng chia nhau. Ngon lạ lùng!

 

Kẹo lạc ngày xưa thường để vào một cái lọ thủy tinh hoặc lọ nhựa, trong có trải lớp bột nếp, không có vỏ bọc. Kẹo lạc bây giờ có thêm vừng rắc hai bên, gói trong giấy bóng rất đẹp và có cả mùi hương vani nữa. Đi uống trà ở vỉa hè hay ở những quán trà đạo vẫn thấy kẹo lạc. Đúng là uống trà mà không có đĩa kẹo lạc thì mất vui.

 

 

 

Hồi nhỏ, nhìn các hoàn quán xơ xài với ít hoa quả, ít bánh kẹo, bọn trẻ con thường nhìn hũ kẹo bột, kẹo dồi như một kho tàng của quán. Kẹo dồi là kẹo có nhân lạc, “cao cấp” hơn kẹo bột không nhân.

 

Ở nội thành Hà Nội hiếm thấy kẹo dồi, nhưng ra ngoại thành kẹo dồi có vẻ dễ kiếm hơn. Nhớ lần ông bác tôi ở Sài Gòn ra Hà Nội chơi hồi tháng 3 đã mua mấy gói kẹo dồi về làm quà. Mấy ngày sau, cô con gái học lớp 10 của bác gọi điện ra “bắt đền” bố tôi: chú mua ít kẹo quá, bố con mang về mà con được ăn mỗi 2 cái, bọn trẻ con hàng xóm tranh nhau hết. Giờ con thèm muốn chết! Bố tôi phải chạy xe 1 ngày trời ở khu vực Thường Tín mới gom được 30 gói kẹo bột gửi vào Nam.

 

Về các vùng Đường Lâm – Sơn Tây, khu vực Hà Nam, Nam Định, thấy người ta bán nhiều kẹo dồi chó.

 

 

 

 

Kẹo có cái vỏ mỏng, trắng phau, giòn tan. Cho chiếc kẹo lên miệng, cắn bao giờ cũng phải đỡ tay ở dưới vì những mảnh kẹo xung quanh sẽ vỡ vụn và rớt xuống tay. Kẹo có vị ngọt, ngậy ngậy, càng nhai lâu càng thấy thú vị. Thêm hớp trà nóng sẽ thấy vị ngọt, vị ngậy, vị chan chát qua lưỡi, đọng lại ở cuống họng rất lâu.

 

Tôi không biết cách làm kẹo dồi, chỉ biết mua kẹo về ăn. Đôi lúc nhìn cái kẹo hấp dẫn, ăn thấy tiếc ngẩn ngơ.

 

Vậy đó, một ngày gió mùa về, lang thang phố phường Hà Nội, ngắm cảnh chán, bạn có thể tạt vào bất cứ quán nước vỉa hè nào để uống một cốc trà nóng, thưởng thức vài cái kẹo "quê mùa" để thấy lòng thanh thản và ấm áp...