Không cần phải lùng sục như một dân đi kỳ cựu, giờ đây thật dễ dàng để thưởng thức một bữa ăn Mai Châu đậm đà bản sắc với giá cả hợp lý đến ngỡ ngàng.
Bạn từng là dân đi kỳ cựu, từng xách xe máy luồn rừng đông - tây bắc suốt cái thời danh/động từ “phượt” chưa được đưa vào từ điển. Trên những khúc cua ngoằn nghèo của đường 6, tôi nhấc điện thoại đặt ăn trưa ở một nhà tại bản Lác bạn đã dặn và tin chắc mình sẽ được hài lòng.
Tiếng cô gái bên kia điện thoại nhẹ nhàng giới thiệu món ăn, chị muốn ăn gà nướng hay thịt nướng lá móc mật? Thịt nướng lá móc mật ăn kèm xôi nếp mới là món được nhiều người ưa thích, rồi măng nứa tươi luộc hoặc xào, cải mèo, đậu đỗ...
Nếu có dịp đi ngang qua Mai Châu, thế nào tôi cũng ghé bản Lác đặt một bữa trưa hoặc bữa tối. Đôi khi nhớ đường 6, nhớ Mai Châu, nhớ những món ăn dùng gia vị móc mật, ăn để nhớ “một thời ta đã đi”...
Tôi chậc lưỡi bảo thôi tùy gia chủ bởi mới nghe tên vài món đã thấy ứa nước miếng vì... thèm rồi.
Thời còn ở quê, thỉnh thoảng tôi cũng được ăn món thịt nướng lá móc mật mẹ làm trong bữa tiệc cúng giỗ của gia đình.
Lá móc mật là loại gia vị khá phổ biến ở vùng trung du, miền núi phía Bắc. Đồng bào ở các tỉnh Hòa Bình, Bắc Cạn, Cao Bằng, Lạng Sơn thường dùng lá móc mật để tẩm ướp và chế biến nhiều món ăn theo kinh nghiệm dân gian.
Lá móc mật có vị đặc biệt, rất dễ nhận ra trong món ăn bởi mùi vị tinh dầu nồng nàn, lại bảo có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan.
Lâu rồi không về quê, có về cũng đi vội đi vàng, nên được ăn lại món ngon móc mật trên đường du hí, đột nhiên thấy háo hức đến rộn ràng.
Bản Lác (Mai Châu, Hòa Bình) giờ đã trở thành điểm đến nổi tiếng của du khách trong và ngoài nước.
Và không ngoài dự đoán, nhiều nhà nghỉ homestay cũng trở thành những cái tên chắc chắn sẽ phải đưa vào sách Lonely Planet trong mục “Mai Châu” với phong cách phục vụ khá chuyên nghiệp nhưng tạo cảm giác mộc mạc, gần gũi, thân thiết, khiến thực khách hài lòng. “Hài lòng như ở nhà”.
Xe chúng tôi dừng trước nhà Hiển. Đám trẻ con leo lên leo xuống nơi cầu thang nhà sàn, tò mò khám phá. Người lớn đứng ngoài hàng hiên, thả tầm mắt qua ruộng lúa xanh, nơi cuối trời ngắm mây trắng đang vờn trên đỉnh núi.
Tôi vào bếp xem mấy bà, mấy chị đang liên tay chuẩn bị đồ ăn cho khách. Lúc này mới thấy đang nhặt đỗ, rửa cải. Xôi đồ trong chõ đang bới lên gói vào lá dong, tỏa hơi nóng nghi ngút. Một nắm lá móc mật được cho vào chảo dầu chiên lên, giòn tan, rồi vớt ra chao cùng món thịt lợn nướng.
Mâm cơm dọn lên chiếc bàn tre, nóng sốt. Một mâm cơm Mai Châu khá điển hình với thịt lợn nướng móc mật, gà nướng mật ong, xôi nếp độn ngô, măng nứa xào lòng mề, cải mèo luộc và bát nước rau trong xanh đến mát lòng.
Nhón tay bấu một rẻo xôi ngô mềm ấm, ăn kèm với món lợn nướng và chiếc lá móc mật chiên giòn, hương vị vùng cao quyện vào nhau, vị ngọt bùi của nếp, cái béo ngọt của thịt nướng, hương tinh dầu hăng hăng thơm phức của gia vị móc mật. Thật đã đời!
